• 16.7 ºC  / 62.1 ºF   
  • Miasto Gdańsk
  • Miasto Gdańsk
  • PL / EN / DE / SE / RU / NO
  • Kontrast Kontrast
Jak to z sąsiadami bywało. Gdańsk i Szwecja.
Szwecja ze względu na geograficzną bliskość, od wieków odgrywała arcyważną rolę w historii Gdańska. Jaką dokładnie? Tego dowiecie się z kolejnego felietonu profesora Januszajtisa.
A
A
Data modyfikacji: 26 kwietnia 2019 r.
Bitwa pod Oliwą była jednym z najważniejszych epizodów w stosunkach między Polską, Gdańskiem a Szwecją
Bitwa pod Oliwą była jednym z najważniejszych epizodów w stosunkach między Polską i Gdańskiem a Szwecją
 

 

W należącym dzisiaj do Szwecji (wówczas duńskim) Falsterbö na południu Skanii w porach migracji śledzi w XIV i XV w. gromadzili się poławiający je żeglarze i kupcy z miast hanzeatyckich. Na półwyspie Skanör powstawało międzynarodowe obozowisko, zaopatrzone we wszelkie konieczne urządzenia. Co roku wybierano władze, na czele których stał wójt – najczęściej gdańszczanin. W XVI w. śledzie zmieniły trasy wędrówek i Skanör opustoszało.

W roku 1373 zmarła w Rzymie św. Brygida, reformatorka kościoła, założycielka zakonu brygidek. Przewożąc ciało do Szwecji, wystawiono je w Gdańsku, dzięki czemu w 1396 r. powstał tutaj klasztor, trzeci po macierzystej Vadstenie (1384) i klasztorze S. Maria di Paradiso pod Florencją (1395). 

Święty Eryk, czyli Eryk Jedvardsson, współwładca Szwecji od roku 1150, samodzielny od 1155, organizator krucjaty przeciw pogańskiej wówczas Finlandii, budowal kościoły i utrwalał chrześcijaństwo w swoim kraju. W 1160 r. zginął w zamachu, poczym został kanonizowany. Jego kult rozszerzył się poza kraje nad Morzem Bałtyckim. W 1438 r. powstało gdańskie bractwo Św. Eryka przy kościele karmelitów na Młodym Mieście. W tym samym czasie biskup Uppsali Mikołaj ufundował w kościele św. Brygidy kaplicę św. Eryka – dzisiejszą zakrystię.

W 1395 r., gdy powstał spór o władzę w Szwecji, miasta hanzeatyckie doprowadziły do uwolnienia więzionego przez królową Danii Małgorzatę króla Szwecji Albrechta, za którego poręczyły. Gdyby w wyznaczonym terminie nie wpłacił okupu, Sztokholm, którego mieszkańcy pozostali mu wierni, miał przypaść Danii. Flota Hanzeatów obsadziła miasto, którego komendantem (wraz z jednym z rajców Lubeki) został gdański rajca Herman von der Halle. Po wpłaceniu wyznaczonej sumy przez Albrechta, załoga gdańska opuściła stolicę Szwecji.

Po roku 1598 król Zygmunt III Waza utracił szwedzki tron i musiał wracać do Polski. W tym czasie wielu popierających go szwedzkich dostojników osiedliło się w Polsce, niektórzy z nich w Gdańsku. Pamiątką po nich i członkach ich rodzin są m.in. epitafia. Gabriel Posse, „wolny baron na Helekys & Hamerskog, J(ego) K(rólewskiej) M(ości) Polski i Szwecji dworzanin i w tegoż królewskiej, jak też Jego Cesarskiej Mości wojnie dowódca”, ufundował ich trzy: w kościele Mariackim swojemu ojcu, w kościele św. Brygidy żonie i córce, a u św. Jana Janowi Storkowi, dowódcy piechoty morskiej, poległemu w bitwie morskiej 28 listopada 1627 r. pod Oliwą.

Zamieszkałego w Amsterdamie gdańskiego fizyka, pioniera termometrii Daniela Gabriela Fahrenheita (1686-1736) odwiedzał młody wówczas szwedzki uczony, przyszły twórca systematyki przyrodniczej Karol Linneusz (1707-1778).