Bazylika Mariacka

Pierwszym Z Gdańskich zabytków który trzeba zobaczyć jest Bazylika Konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku to potężny, gotycki obiekt – największa ceglana świątynia na świecie, od ponad 500 lat dominująca panoramę Gdańska. Jej wysoka na ponad 80 metrów, charakterystyczna wieża to jeden z symboli miasta. Zwana często „Koroną Gdańska” świątynia powstawała przez aż blisko 160 lat (lata budowy 1346-1506), jednak budowniczym udało się stworzyć dzieło wyjątkowe – imponujące pod każdym względem. Co ciekawe, do jego budowy zużyto ponad milion cegieł, a mało osób wie, że ostateczny kształt Bazylika uzyskała po rozbudowie znacznie mniejszej świątyni, stojącej wcześniej w tym miejscu). Ostatecznie ma ponad 5.000 m2 powierzchni, zaś jej dachy – jeszcze 3 tys. m2 więcej.

Wiele osób zadaje sobie pytanie podziwiając kościół: jak oni tego dokonali? Jak bez GPS, komputerów i potężnych dźwigów można było zbudować coś takiego? No cóż, może zabrzmi to niepokojąco, ale inżynierowie tamtych czasów budowali trochę „na oko”. Nie mieli super-szczegółowych planów, bez których obecnie nie obejdzie się nawet bodowa nowego sklepu. Czasami jedynie budowali „ad hoc” modele poszczególnych części. A jednak. Przy pomocy rusztowań (wiązanych sznurkami!), kilka tysięcy murarzy uporało się z tym ambitnym zadaniem.

Świątynia jest miejscem spoczynku wielu wybitnych gdańszczan. Prze wieki chowano w niej najbardziej zasłużonych np. Admirała Arenda Dickmann, patrycjuszy, przedstawicieli najwyższych władz. Spoczęli w niej także marszałek Maciej Płażyński i prezydent Paweł Adamowicz.

W środku świątyni znajdziemy liczne dzieła sztuki, które udało się uchronić przed zniszczeniami wojennymi poprzez ewakuację, choć sam obiekt mocno ucierpiał. Najwspanialsze dzieło Bazyliki – „Sąd Ostateczny” Hansa Memlinga, ze względu na wartość i potrzebę zapewnienia specjalnych warunków, można obecnie podziwiać w Muzeum Narodowym w Gdańsku. Uwagę zwiedzających przykuwa główny ołtarz i ogromy zegar astronomiczny. Ten ostatni to wspaniale zdobiony obiekt, wyznaczający nie tylko pory zjawisk astronomicznych i znaki zodiaku, ale także pory konkretnych prac rolnych.

Na wieżę główną Bazyliki prowadzi 409 stopni i przy dobrej pogodzie można się na nią wspiąć (choć jest dość wymagające zadanie). W nagrodę otrzymamy wspaniałą panoramę miasta, Zatoki i Żuław Wiślanych.

Żuraw

Drugim słynnym zabytkiem Gdańska jest Żuraw – ulokowany w szeregu kamieniczek na Długim Pobrzeżu od razu rzuca się w oczy. Jest wyjątkowy – w średniowieczu był jednym z największych dźwigów portowych w Europie! Oprócz funkcji portowych pełnił także rolę jednej z bram do Gdańska. Jego budowa trwała 2 lata i zakończyła się w roku 1444. Najciekawszą częścią Żurawia był jego wewnętrzny mechanizm. Urządzenie było w stanie podnieść ciężar dwóch ton na wysokość 27 metrów bądź, po sprzęgnięciu obu par kół, 4 ton na wysokość 11 m. Zasilane było siłą ludzkich mięśni poprzez 2 koła deptakowe. Innymi słowy, ludzie chodzący w kołach o średnicy ok. 6 metrów podnosili i opuszczali ciężary. Obecnie w obiekcie znajduje się muzeum. Kilka lat temu urządzono nawet konkurs skoków do Motławy z dachu Żurawia!

Droga Królewska

Droga Królewska to główna oś tej części miasta i zarazem najbardziej reprezentatywny jego trakt. To tam znajdują się piękne bramy – Złota i Zielona, którymi do Gdańska oficjalnie wjeżdżali najważniejsi goście. Wzdłuż drogi pełnej starannie odbudowanych kamieniczek, znajdują się także takie obiekty jak Dom Uphagena (obecnie Muzeum Wnętrz Mieszczańskich) czy Ratusz Głównego Miasta (z pięknymi salami – Białą i Czerwoną oraz wspaniałym hełmem zwieńczonym figurą króla Zygmunta Augusta). Ze względu na inne zwieńczenie, wieża Ratusza wygląda na nieco niższą od wieży Bazyliki Mariackiej, a jednak w istocie jest nieco wyższa – liczy sobie blisko 84 metry wysokości. Także na niej dostępny jest punkt widokowy. We wnętrzu Ratusza znajduje się muzeum, gdzie można podziwiać setki eksponatów. Obiekt uzyskał swój obecny kształt w XV wieku, po kilku rozbudowach.

Idąc dalej Drogą trafiamy na Dwór Artusa. Jego wspaniale udekorowane wnętrza przyjmowały i wciąż przyjmują najważniejszych gości. Odbywają się tam też oficjalne spotkania. Jego ozdobą jest najwyższy, bo mierzący aż 11 metrów i liczący 520 kafli) piec. Kafle przedstawiają władców Europy, tak katolickich, jak i protestanckich, co podkreślało tolerancję i otwartość Gdańska na wszystkie wyznania, co wówczas (XVI wiek) należało do rzadkości.

Naprzeciw Dworu Artusa znajdziemy piękną fontannę z Rzymskim Bogiem Mórz i Oceanów – Neptunem. To prawdziwy ulubieniec pocztówek i chyba najczęściej fotografowany obiekt w Gdańsku. Powstała w roku 1633 fontanna podkreśla nierozerwalny związek Gdańska z Morzem. Co ciekawe, lokalna legenda kaszubska mówi o tym, że kto przyjedzie do Gdańska pierwszy raz powinien pocałować Neptuna…”poniżej pleców”.

Zespół Przedbramia i Katownia

Osobny akapit należy poświęcić Zespołowi Przedbramia i Katowni (Wieży Więziennej), które oficjalnie także są częścią Drogi Królewskiej (zaczynającej się Bramą Wyżynną). W środku mieszczą się 2 ciekawe muzea – Muzeum Bursztynu, czyli jednego z symboli Gdańska, a także nieco mniej przyjemne, muzeum tortur. Trzeba bowiem wiedzieć, że od momentu wzniesienia nowożytnych fortyfikacji, i utraty pierwotnego znaczenia obronnego Zespołu, umieszczono tam salę sądową i więzienie. Podobno pobyt w nim nie należał do najprzyjemniejszych przeżyć. O ile udało się go w ogóle przeżyć... Na wschód od Zespołu znajdował się pręgierz. Miejsce wielu egzekucji, w ówczesnych czasach urządzanych (co trudno obecnie sobie wyobrazić) publicznie, ku przestrodze i często uciesze gawiedzi. 

Bazylika Mniejsza Św. Brygidy

Bazylika Mniejsza Św. Brygidy to świątynia położona nieco na uboczu, już na terenie Starego Miasta. Jej budowę zawdzięczamy wcześniejszemu istnieniu w tym miejscu Kaplicy Pokutnic i mocnemu, XIV wiecznemu kultowi św. Brygidy. Jednak najbardziej świątynia zasłynęła w latach 80 ubiegłego wieku. Zapisała się w historii jako centrum oporu wobec władzy komunistycznej, zwłaszcza od momentu słynnego Sierpnia 80’. Przy kościele, dzięki zaangażowaniu Prałata Henryka Jankowskiego, działała pomoc dla strajkujących robotników, co było wymierną pomocą dla Solidarności i solą w oku komunistów.  Kościół znany jest także ze wspaniałego Bursztynowego Ołtarza. Budowa tego giganta trwała aż 17 lat. Nic w tym dziwnego – pozyskanie odpowiedniej ilości drogiego kruszcu, nie jest rzeczą łatwą.  Mimo tego ołtarz osiągnął imponujące rozmiary. Ma blisko 13 metrów wysokości i łącznie 120 m2 powierzchni bursztynowych okładzin – to wymiary znacznie większe niż te, którymi mogła pochwalić się słynna, zaginiona Bursztynowa Komnata (4,2 m wysokości i 78 m2 powierzchni).

To oczywiście tylko cześć z wartych bliższego poznania zabytków w centrum Gdańska. A przecież jest jeszcze wiele wspaniałych miejsc poza nim, np. w Oliwie czy na Westerplatte. Ale to temat na osobny artykuł.