Wspólne działania Hanzy w zakresie gospodarczym doprowadziły do zbliżenia wielu elementów życia codziennego. Miasta stały się w jakimś zakresie podobne do siebie. Podobny był układ założeń urbanistycznych, charakterystyczny ciąg ulic, centrum z rynkiem, typowe budowle: ratusze, kościoły, bramy, place targowe. I cegła. Gotyk ceglany zdominował krajobraz miast, od Bremy, poprzez wybrzeża południowego Bałtyku, aż po Rygę. Czerwień dachów setek kamienic i kilkunastu kościołów i kaplic wpisała się w widok średniowiecznego i nowożytnego, hanzeatyckiego miasta i dominuje w tej formie do dzisiaj. Gdańsk w momencie przystąpienia do Hanzy, wchodził w skład państwa krzyżackiego i liczył ok. 10 tysięcy mieszkańców.
Główne (Prawe) Miasto otrzymało lokację na prawie chełmińskim i szybko zaczęło się rozbudowywać. Wzrósł napływ ludności z zewnątrz, przede wszystkim z terenów niemieckojęzycznych. Od 1343 roku zaczęto wznosić średniowieczne, gotyckie fortyfikacje, poczynając od budowy Baszty Narożnej (dzisiaj w kompleksie Domu Harcerza). Podwójny mur obronny z podwójną fosą otoczył z biegiem lat Gdańsk od zachodu i południa, pojedynczy z fosą od północy, czyli od zlokalizowanego tam Starego Miasta. Motława z licznie powstającymi gotyckimi bramami wodnymi zamykała pas obronny od wschodu.
Najważniejszą budowlą świecką była oczywiście siedziba władz miasta, czyli ratusz. Usytuowany u zbiegu ulicy Długiej i Długiego Targu, powstał w II poł. XIV wieku. Znajdowały się w nim izby posiedzeń rady miasta, sądów, kasy miejskiej, skarbiec, archiwum miejskie, piwnice, które m.in. pełniły role aresztu. Po powrocie Gdańska do Korony w 1454 roku, na czas pobytu królów polskich, ratusz stał się oficjalną rezydencją królewską. Przebywali w nim królowie z dynastii Jagiellonów: Kazimierz IV Jagiellończyk, Aleksander I i Zygmunt I Stary. Rozbudowany w duchu renesansowym, po pożarze w 1556 roku, przybrał dzisiejszy wygląd. Obecnie, znajduje się w nim Muzeum Gdańska. We wnętrzach m.in. olśniewa swoim widokiem Wielka Sala Rady zwana Letnią bądź Czerwoną z oryginalnym wyposażeniem pochodzącym z przełomu XVI/XVII wieku zachowanym w ponad 90%. W tej Sali rada i burmistrzowie Gdańska oficjalne ustalali stanowisko miasta w sprawach współpracy w ramach Hanzy. W plafonie zawierającym 25 obrazów namalowanych przez Izaaka von den Blocke’a, centralny obraz nazywany „Apoteozą Gdańska” przedstawia miasto w jego największym rozkwicie gospodarczym w I poł. XVII w., którego podstawy tej pozycji gospodarczej, sięgały czasów bardzo silnej współpracy w ramach Hanzy.
Obok ratuszy istniały w miastach Hanzy liczne świątynie, kościoły klasztorne i szpitalne, mające też takich samych patronów: św. Jakuba (opiekuna pielgrzymów i przybyszów), św. Mikołaja (patrona żeglarzy, piekarzy, mieszczan, handlu i… panien na wydaniu), i Matki Bożej. Kościoły niektóre ogromne, o układzie halowym (w Gdańsku pod wezwaniem: św. Jana, św. Trójcy, św. Katarzyny, św. Mikołaja, św. Brygidy, Kościół Mariacki). Ze względu na swoją wielkość i strzeliste wieże, wpisały się najmocniej w panoramę miast hanzeatyckich. Świadczyły o pobożności mieszkańców i ich aspiracjach. W Gdańsku takim przykładem jest świątynia pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, zwana Kościołem Mariackim. Budowało ją w latach 1343-1502 kilka pokoleń gdańszczan. Kubaturą dorównuje katedrze Notre Dame w Paryżu i katedrze św. Szczepana
w Wiedniu. Jest jednym z największych kościołów ceglanych na świecie, a w Polsce jest największym zbudowanym w stylu gotyckim. Ma pół hektara powierzchni i może pomieścić ok. 20 tys. wiernych. Wielkość tej liczby docenić można bardziej jeśli doda się do tego fakt, iż w momencie ukończenia budowy, Gdańsk liczył ok. 30-35 tys. mieszkańców.
Kościół Mariacki zbudowany został na rzucie krzyża łacińskiego. Długie ramie, składające się z nawy głównej i dwóch bocznych ma 105,5 m długości, ramię poprzeczne-transept 66 metrów. Sklepienia gwiaździste i kryształowe, wsparte na 26 filarach wiszą na wysokości ok. 30 metrów. Podczas ostatnich prac konserwatorskich w 2022 roku położono na nowej więźbie dachowej 97 tys. dachówek. Gigantyczna sylwetka kościoła wraz z wieżą dzwonną, wysoką na 78 metrów, na szczycie której znajduje się punkt widokowy (406 stopni), góruje nad miastem, widoczna jest z oddali i nazywana Koroną Gdańska. We wnętrzu świątyni, która w latach 1572-1945 było luterańska, znajduje się wiele znakomitych dzieł, przede wszystkim Ołtarz Główny wykonany przez Mistrza Michała z Augsburga w latach 1500-1517, Piękna Madonna Gdańska z ok. 1400 r., Pieta z 1420 roku, słynny wielki zegar astronomiczny z 1470 roku autorstwa Hansa Düringera z Torunia. W świątyni tej, przez kilkaset lat eksponowane było (obecnie w Muzeum Narodowym w Gdańsku) arcydzieło sztuki europejskiej „Sąd Ostateczny” Hansa Memlinga, zdobycz gdańszczan podczas wojny Hanzy z Anglią pod koniec XV wieku.
Do hanzeatyckiego Gdańska prowadziło kilka bram. Główna brama wjazdowa od strony zachodniej- Zespół Przedbramia ulicy Długiej, silnie ufortyfikowana, pełniła swoją obronną funkcję ponad 200 lat. Zastąpiła ją w latach 70. XVI wieku Brama Wyżynna, a ją zamieniono na więzienie. Był to pierwszy w Gdańsku, specjalnie przygotowany pod tym kątem działania, obiekt. Więziono w nim przestępców do połowy XIX wieku. W hanzeatyckim Gdańsku, w XIV stuleciu powstała ulica nadwodna, dzisiaj nazywana Długim Pobrzeżem. Główne ulice miasta wytyczono tak, by kończyły swój bieg nad Motławą. Każda z tych ulic zakończona była bramą wodną o nazwie ulicy: Krowia, Chlebnicka (najstarsza), Mariacka, św. Ducha i Żuraw, który zamykał ul. Szeroką, Świętojańską oraz Straganiarską. Jeden z najpiękniejszych placów europejskich - Długi Targ, zamykała Brama Kogi, a od II. poł. XVI w. Zielona Brama. Przed bramami znajdowały się drewniane pomosty, do których cumowały statki, gdzie je rozładowywano. Drewniane pomosty z biegiem czasu połączono w jeden ciąg i powstało Długie Pobrzeże.
