XVI-wieczna typowa budowla obronna. Z francuskiego: kwadratowa. Czterobastionowy fort zaprojektowany przez znanego fortyfikatora flamandzkiego pracującego dla Gdańska, Antoniego van Obbereghena. Skonstruowany zgodnie z zasadami nowowłoskich fortyfikacji, miał chronić stojącą na straży wejścia do portu gdańskiego murowaną wieżę obronną (zalążek przyszłej, majestatycznie strzegącej miasta od strony morza Twierdzy Wisłoujście) otoczoną jedynie trzykondygnacyjnym murowanym wieńcem. Fort posiada ceglane ściany wzmocnione w narożnikach kamiennymi ciosami, kazamaty i działobitnie. Otacza go nawodniona fosa, a wjazd zabezpiecza brama z niegdyś zwodzonym mostem. Na początku XVII wieku wokół fortu wyrósł pięciobastionowy Szaniec Wschodni poprzedzony również fosą. Gdańscy fortyfikatorzy czuwali nad bezpieczeństwem grodu. Dziś groźnie wznosząca się nad Martwą Wisłą Twierdza Wisłoujście, stanowi wielką gratkę dla miłośników fortyfikacji i nie tylko. Od czasu do czasu bowiem toczą się wokół niej bitwy jak za dawnych czasów…
Twierdza Wisłoujście
Nazwa Wisłoujście wywodzi się z czasów, gdy ujście Wisły znajdowało się bezpośrednio na zachód od Twierdzy. Dawny port w Gdańsku położony był nad Motławą, kilka kilometrów od brzegu morskiego. Wisłoujście stanowiło więc teren strategiczny militarnie, stąd prawdopodobnie już za panowania książąt pomorskich znajdowała się tu strażnica. Wiadomo, iż w połowie XIV wieku wznosiła się tu budowla drewniana. Pod koniec XV wieku powstała już murowana, cylindryczna wieża będąca jednocześnie latarnią morską. Płonący nocą na jej szczycie ogień wskazywał statkom drogę do portu. Obudowywana przez wieki kolejnymi umocnieniami, otaczana fosami, modernizowana wielokrotnie zgodnie z rozwijającą się sztuką wojenną stanowiła strategiczny element rozbudowanego systemu obronnego Gdańska. Stąd właśnie w 1627 roku wypłynęła polska flota na zwycięską bitwę ze Szwedami pod Oliwą. Militarne znaczenie utraciła twierdza po I wojnie światowej, w związku z demilitaryzacją Gdańska.
Obecnie jako bezcenna pamiątka morskich dziejów Polski jest jednym z oddziałów Gdańska i wielką atrakcją turystyczną. Ma nawet swojego… ducha! Duch dzielnego kapitana królewskiego Hansa Kizero, dowódcy pierwszej polskiej jednostki przeznaczonej do służby na morzu, pinki o na- zwie “Żółty Lew”, prowadzi nawet swojego… bloga!
